Maraş’ın Coğrafi İşaretli Ürünleri
Güncelleme: 2 Şubat 2022
Coğrafi İşaret Nedir?
Coğrafi İşaret, bir ürünün belirli bir coğrafyaya özgü olduğunu tescil eden Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından verilen resmi bir belgedir. Bu belge ürünün ait olduğu yöreye has yanlarını kayıt altına aldığı gibi farklı amaçlarla taklit edilerek özgün halini yitirmesini de engellemeyi amaçlar.
Mahreç İşaret ve Menşe Adı olmak üzere iki türü vardır. Menşe Adı, ürünün tüm özelliklerinin tescil belgesinde sınırları çizilen yöreye özgü olması, başka bir deyişle o yöre dışında hiçbir şekilde aynı ürünün üretilememesi, elde edilememesi demektir. Kahramanmaraş Biberi gibi tarım ürünleri ile Eskişehir Lületaşı gibi doğal kaynaklardan elde edilen ürünler bu gruba girer. Mahreç İşareti ise ürünün bazı özelliklerinin yöreye özgü olduğu, üretim süreçlerinin bazı kısımlarının başka coğrafyalarda da yapılabildiği durumlarda verilen tescil belgesidir. Örneğin Kahramanmaraş Çöreği bu grupta yer alır. Tescil belgesinde tarife uygun olarak Kahramanmaraş dışında da üretilebilir.

Coğrafi İşaret Tescilli Ürünler
Türkiye’de 2021 Kasım ayı itibariyle 941 adet coğrafi işaret tescilli ürünün 18 tanesi Kahramanmaraş’a aittir. Komşumuz Gaziantep ağırlıklı olarak yöresel lezzetlerden oluşan 70 tescilli ürünle Türkiye’de il sırada yer almaktadır. Kahramanmaraş 18 tescilli ürünle en fazla coğrafi işaret tesciline sahip on üçüncü ildir. Bu ürünlerin ikisi menşe adı, on altısı mahreç işareti olarak tescil edilmiştir. Andırın, Afşin ve Çağlayancerit ilçelerinden birer ürünün tescil edildiği, geri kalan ürünlerin ise il merkezine ait olduğu ve çoğunun Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi tarafından tescil ettirildiği anlaşılmaktadır.
Tescilli Ürün Adı | Tescil Tarihi |
---|---|
Maraş Biberi (Menşe) | 2003 |
Maraş Tarhanası | 2012 |
Andırın Tirşiği | 2013 |
Çağlayancerit Cevizi (Menşe) | 2013 |
Maraş Burma Bileziği | 2014 |
Maraş Hartlap Bıçağı | 2017 |
Maraş Oyma Çeyiz Sandığı | 2017 |
Maraş Yemenisi | 2018 |
Maraş File Nakışı | 2018 |
Maraş Sumak Ekşisi Akıtı | 2018 |
Maraş Dondurması | 2018 |
Maraş Çöreği | 2020 |
Maraş İşi (Sim Sırma) | 2021 |
Maraş Parmak / Sıkma Peyniri | 2021 |
Afşin Koçovası Sarımsağı | 2021 |
Maraş Camekânı | 2021 |
Maraş Rahlesi | 2021 |
Maraş Kelle Paçası | 2021 |
El sanatı ürünlerinin sekiz, yöresel lezzetlerin yedi, tarım ürünlerinin ise üç ürünle tescilli listede yer aldığı görülmektedir. Özellikle el sanatları grubunda Kahramanmaraş Türkiye’de en fazla tescile sahip il konumundadır. Odaklanıldığı takdirde külekçilik, bakırcılık, abacılık gibi özgün geleneksel el sanatlarımıza ait ürünlere coğrafi işaret alınmasının çok kolay olacağını düşünüyorum.

Tescil Süreci Devam Eden Ürünler
Coğrafi işaret tescil işlemi son yıllarda illerin birbirlerine gövde gösterisine dönüşmüştür. 2021 Kasım ayı itibariyle 729 Coğrafi İşaret Tescil başvurusu Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından incelenmeye devam edilmektedir. Bu sayı her geçen yıl katlanarak artmaktadır. İnceleme süreçleri devam eden başvuruların çoğu 2020 yılı başvuruları olup, bölgeye özgü olduğuna ilişkin sağlam delilleri bulunmayan bazı başvurular ise 2010 yılından beri inceleme aşamasında bulunmaktadır. Kahramanmaraş’ın da incelemesi devam eden 6 başvurusu bulunmaktadır. Üçü yöresel lezzet, ikisi el sanatı ve ikisi tarım ürünü olan başvuruların listesi aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tescil Süreci Devam Eden Ürün Adı | Başvuru Tarihi |
---|---|
Maraş Fıstık Ezmesi | 2016 |
Maraş Urmu Dutu | 2016 |
Maraş Gülü Motifi | 2020 |
Maraş Ravanda Şerbeti | 2020 |
Maraş Bakır İşlemeciliği | 2021 |
Maraş Kabarcık Üzümü | 2021 |

Başvuru Yapılıp Tescil Edilemeyen Ürünler
Daha önce başvurusu yapılıp, gerekli şartları taşımadığı veya başvuruda ürünlerin özgünlüğüne ilişkin yeterli bilgiler sunulmadığı için Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescili yapılamayan ürünlerimizi de aşağıdaki listede görebilirsiniz. Bu ürünlerden bazılarının Maraş Tarhanası gibi daha sonraki başvurularda tescil edilen veya Ravanda Şerbeti gibi şu anda süreci yeniden başlayan ürünler arasında olduklarını göreceksiniz. Dolayısıyla tescil edilmemesi sadece o dönemki başvuruya ilişkin bir idari işlem olup sürecin yeniden başlatılmasına engel teşkil etmemektedir. Abbas inciri ve sarı çeltiğin illimize özgü olduğunu ve yeniden hazırlanacak daha sağlam bir başvuru dosyası ile tescillenebileceğini düşünüyorum.
Başvurusu Reddedilen Ürün Adı | Başvuru Tarihi |
---|---|
Maraş Tarhanası | 2009 |
Maraş Ezmesi | 2012 |
Maraş Ceviz Oymacılığı | 2012 |
Maraş İşi El İşlemeciliği | 2012 |
Maraş Salebi | 2013 |
Maraş Cevizi (Maraş 18) | 2013 |
Maraş Naturel Sızma Zeytinyağı | 2016 |
Maraş Sarı Çeltik Pirinci | 2016 |
Maraş Abbas İnciri | 2016 |
Maraş Ravanda Şerbeti | 2016 |
Maraş Keçi Peyniri | 2018 |
Tescillendikten Sonra İptal Edilen Ürünler
Maraş Dondurması 2002 yılında yapılan başvuru üzerine 2006 yılında özel sektörden bir firma adına Coğrafi İşaret tescili almıştı. Bu işlem mahkeme kararıyla 2014 yılında iptal edilmiş olup, Maraş Dondurması coğrafi işareti 2018 yılında Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası adına yeniden tescil edilmiştir.
Tescili İptal Edilen Ürün Adı | İptal Tarihi |
---|---|
Maraş Dondurması | 2014 |
İlimizi Kapsayan Diğer Coğrafi İşaretler
Coğrafi işaretli ürünlerin sınırları isminde yer alan bölgenin dışına çıkabilmektedir. Bu durumda tescil belgesinde belirtilen sınırlar içerisine giren alanlarda da bu ürünler üretilebilmektedir. Malatya Kayısısı‘nın, Elbistan ilçesinde, Antep Fıstığı‘nın ise Kahramanmaraş ilinde üretilebileceği tescil belgelerinde belirtilmiştir.
Benzer şekilde Maraş Biberi’nin tescil belgesinde Hatay, Adıyaman, Kilis, Şanlıurfa ve Gaziantep illerinden oluşan coğrafyaya da yayıldığı belirtilmiştir.
Tescilli ürün listesinde Bertiz Kabarcık Üzüm’ününde yer almasını istiyoruz.