AlışverişEkonomiKültür-SanatListelerYöresel Lezzetler

Maraş’ın Coğrafi İşaretli Ürünleri

Güncelleme: 2 Şubat 2022

Coğrafi İşaret Nedir?

Coğrafi İşaret, bir ürünün belirli bir coğrafyaya özgü olduğunu tescil eden Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından verilen resmi bir belgedir. Bu belge ürünün ait olduğu yöreye has yanlarını kayıt altına aldığı gibi farklı amaçlarla taklit edilerek özgün halini yitirmesini de engellemeyi amaçlar.

Mahreç İşaret ve Menşe Adı olmak üzere iki türü vardır. Menşe Adı, ürünün tüm özelliklerinin tescil belgesinde sınırları çizilen yöreye özgü olması, başka bir deyişle o yöre dışında hiçbir şekilde aynı ürünün üretilememesi, elde edilememesi demektir. Kahramanmaraş Biberi gibi tarım ürünleri ile Eskişehir Lületaşı gibi doğal kaynaklardan elde edilen ürünler bu gruba girer. Mahreç İşareti ise ürünün bazı özelliklerinin yöreye özgü olduğu, üretim süreçlerinin bazı kısımlarının başka coğrafyalarda da yapılabildiği durumlarda verilen tescil belgesidir. Örneğin Kahramanmaraş Çöreği bu grupta yer alır. Tescil belgesinde tarife uygun olarak Kahramanmaraş dışında da üretilebilir.

Coğrafi İşaretli Maraş Yemenisi

Coğrafi İşaret Tescilli Ürünler

Türkiye’de 2021 Kasım ayı itibariyle 941 adet coğrafi işaret tescilli ürünün 18 tanesi Kahramanmaraş’a aittir. Komşumuz Gaziantep ağırlıklı olarak yöresel lezzetlerden oluşan 70 tescilli ürünle Türkiye’de il sırada yer almaktadır. Kahramanmaraş 18 tescilli ürünle en fazla coğrafi işaret tesciline sahip on üçüncü ildir. Bu ürünlerin ikisi menşe adı, on altısı mahreç işareti olarak tescil edilmiştir. Andırın, Afşin ve Çağlayancerit ilçelerinden birer ürünün tescil edildiği, geri kalan ürünlerin ise il merkezine ait olduğu ve çoğunun Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi tarafından tescil ettirildiği anlaşılmaktadır.

Tescilli Ürün AdıTescil Tarihi
Maraş Biberi
(Menşe)
2003
Maraş Tarhanası2012
Andırın Tirşiği2013
Çağlayancerit Cevizi
(Menşe)
2013
Maraş Burma Bileziği2014
Maraş Hartlap Bıçağı2017
Maraş Oyma Çeyiz Sandığı2017
Maraş Yemenisi2018
Maraş File Nakışı2018
Maraş Sumak Ekşisi Akıtı2018
Maraş Dondurması2018
Maraş Çöreği2020
Maraş İşi (Sim Sırma)2021
Maraş Parmak / Sıkma Peyniri2021
Afşin Koçovası Sarımsağı2021
Maraş Camekânı2021
Maraş Rahlesi2021
Maraş Kelle Paçası2021

El sanatı ürünlerinin sekiz, yöresel lezzetlerin yedi, tarım ürünlerinin ise üç ürünle tescilli listede yer aldığı görülmektedir. Özellikle el sanatları grubunda Kahramanmaraş Türkiye’de en fazla tescile sahip il konumundadır. Odaklanıldığı takdirde külekçilik, bakırcılık, abacılık gibi özgün geleneksel el sanatlarımıza ait ürünlere coğrafi işaret alınmasının çok kolay olacağını düşünüyorum.

Coğrafi işaretli dondurmamızın müzesi de var.

Tescil Süreci Devam Eden Ürünler

Coğrafi işaret tescil işlemi son yıllarda illerin birbirlerine gövde gösterisine dönüşmüştür. 2021 Kasım ayı itibariyle 729 Coğrafi İşaret Tescil başvurusu Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından incelenmeye devam edilmektedir. Bu sayı her geçen yıl katlanarak artmaktadır. İnceleme süreçleri devam eden başvuruların çoğu 2020 yılı başvuruları olup, bölgeye özgü olduğuna ilişkin sağlam delilleri bulunmayan bazı başvurular ise 2010 yılından beri inceleme aşamasında bulunmaktadır. Kahramanmaraş’ın da incelemesi devam eden 6 başvurusu bulunmaktadır. Üçü yöresel lezzet, ikisi el sanatı ve ikisi tarım ürünü olan başvuruların listesi aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tescil Süreci Devam Eden Ürün AdıBaşvuru Tarihi
Maraş Fıstık Ezmesi2016
Maraş Urmu Dutu2016
Maraş Gülü Motifi2020
Maraş Ravanda Şerbeti2020
Maraş Bakır İşlemeciliği2021
Maraş Kabarcık Üzümü2021
Coğrafi İşaretli Kelle Paça sanata da dönüşmüş durumda.

Başvuru Yapılıp Tescil Edilemeyen Ürünler

Daha önce başvurusu yapılıp, gerekli şartları taşımadığı veya başvuruda ürünlerin özgünlüğüne ilişkin yeterli bilgiler sunulmadığı için Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescili yapılamayan ürünlerimizi de aşağıdaki listede görebilirsiniz. Bu ürünlerden bazılarının Maraş Tarhanası gibi daha sonraki başvurularda tescil edilen veya Ravanda Şerbeti gibi şu anda süreci yeniden başlayan ürünler arasında olduklarını göreceksiniz. Dolayısıyla tescil edilmemesi sadece o dönemki başvuruya ilişkin bir idari işlem olup sürecin yeniden başlatılmasına engel teşkil etmemektedir. Abbas inciri ve sarı çeltiğin illimize özgü olduğunu ve yeniden hazırlanacak daha sağlam bir başvuru dosyası ile tescillenebileceğini düşünüyorum.

Başvurusu Reddedilen Ürün AdıBaşvuru Tarihi
Maraş Tarhanası2009
Maraş Ezmesi2012
Maraş Ceviz Oymacılığı2012
Maraş İşi El İşlemeciliği2012
Maraş Salebi2013
Maraş Cevizi (Maraş 18)2013
Maraş Naturel Sızma Zeytinyağı2016
Maraş Sarı Çeltik Pirinci2016
Maraş Abbas İnciri 2016
Maraş Ravanda Şerbeti2016
Maraş Keçi Peyniri2018

Tescillendikten Sonra İptal Edilen Ürünler

Maraş Dondurması 2002 yılında yapılan başvuru üzerine 2006 yılında özel sektörden bir firma adına Coğrafi İşaret tescili almıştı. Bu işlem mahkeme kararıyla 2014 yılında iptal edilmiş olup, Maraş Dondurması coğrafi işareti 2018 yılında Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası adına yeniden tescil edilmiştir.

Tescili İptal Edilen Ürün Adıİptal Tarihi
Maraş Dondurması2014

İlimizi Kapsayan Diğer Coğrafi İşaretler

Coğrafi işaretli ürünlerin sınırları isminde yer alan bölgenin dışına çıkabilmektedir. Bu durumda tescil belgesinde belirtilen sınırlar içerisine giren alanlarda da bu ürünler üretilebilmektedir. Malatya Kayısısı‘nın, Elbistan ilçesinde, Antep Fıstığı‘nın ise Kahramanmaraş ilinde üretilebileceği tescil belgelerinde belirtilmiştir.

Benzer şekilde Maraş Biberi’nin tescil belgesinde Hatay, Adıyaman, Kilis, Şanlıurfa ve Gaziantep illerinden oluşan coğrafyaya da yayıldığı belirtilmiştir.

Facebook Yorumları
Tıkla. Paylaş. Destek Ol.

Yusuf Köleli

Şeyma'nın eşi, Bilal ve Barış'ın babasıyım. Endüstri Mühendisiyim. Küçük şehirleri severim. Tarih ve arkeolojiye meraklıyım. Maraş'ı yürüyerek, bisiklet üstünde, yamaç paraşütüyle ve yüzerek keşfetmeye çalışıyorum.

One thought on “Maraş’ın Coğrafi İşaretli Ürünleri

  • bertizli

    Tescilli ürün listesinde Bertiz Kabarcık Üzüm’ününde yer almasını istiyoruz.

    Yanıtla

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir