Maraş Mutfak Kültürü

Güncelleme: 10 Ağustos 2019

Kahramanmaraş, 300’den 3000 metreye değişen rakımı, Kızıldeniz’e kadar önünde herhangi bir engel olmayan dünyanın en büyük çukur alanlarından olan Ürdün graben sisteminin en kuzey ucunda yer alışı, Toros dağlarının doğu uzantılarının geniş bir coğrafyaya yayılan ili ikiye bölmesi ile önemli bir coğrafi konuma sahiptir. Bu konum Kahramanmaraş’ta Türkiye’nin tüm iklimlerinin çok kısa mesafelerde küçük bölgelerde yaşanmasına sebep olmaktadır. Bugün ilde akdeniz iklimi, karasal iklim ve karadeniz iklimi özelliği gösteren mikro havzalar bulunmaktadır. Bu durum tarih boyunca ilde tarım ve hayvansal ürün çeşitliğine olanak sağlamış, ilde zengin bir mutfak kültürü gelişmesine sebep olmuştur.

Damak Tadının Tüm Boyutlarına Hitap Eder

Kahramanmaraş bu konumunun verdiği avantajla doğanın kendine bahşettiği muhtelif hayvansal ve bitkisel ürünleri mutfak kültürüne dâhil etmeyi başarmıştır. Bugün tatlı, ekşi, acı gibi insan damağının duyabildiği tüm tat boyutlarını barındıran lezzetleri kent mutfağında görebilmekteyiz.

Kahramanmaraş dağlarının eşsiz bitki örtüsünde beslenen keçilerin sütleriyle üretilen Kahramanmaraş dondurması dünya tatlı kültüründe çok önemi bir konuma sahiptir. Ekşi erik sulusu, ekşili eya sulusu, tirşik, sumak ekşisi akıtı gibi ekşi ürünler de Maraş mutfak kültürünün temel taşlarındandır. Her yemeği süsleyen Maraş biberi ve başta çaman olmak üzere mutfakların vazgeçilmez acı sosları da mutfağımızda damakların farklı noktalarına hitap eden ürünler arasındadır.

Maraş’ın Tescilli Yöresel Lezzetleri

Kahramanmaraş Mutfağı’nın zengin yöresel lezzetleri coğrafi işaret tescillerinden de anlaşılmaktadır. Şu ana kadar 7 lezzetimiz coğrafi işaret ile tescil edilmiş durumdadır.

• Maraş Biberi
• Maraş Dondurması
• Maraş Sumak Ekşisi Akıtı
• Maraş Tarhanası
• Maraş Çöreği
• Andırın Tirşiği
• Çağlayancerit Cevizi

Andırın Kirazı, Göksun Redchieff ve Starkrimson Elması, Maraş Abbas İnciri, Maraş Keçi Peyniri, Maraş Fıstık Ezmesi, Maraş Sızma Zeytinyağ, Maraş Parmak Peyniri, Maraş Ravanda Şerbeti, Maraş Sarı Çeltik Pirinci, Maraş Urmu Dudu ve Maraş 18 Cevizi ürünlerinin tescil işlemleri ise devam etmektedir.

Mutfak Eşyaları ile Lezzete Yön Veren Şehir

Kentin coğrafi avantajının gastronomi üzerine etkisi antik dönemlere kadar uzanmaktadır. Kahramanmaraş’ta yapılan arkeolojik kazılarda bulunan ve günümüzde başta Kahramanmaraş Müzesi olmak üzere Türkiye’nin ve dünyanın önemli müzelerinde sergilenen Hitit dönemine tarihlenen stel ve mezar taşlarında ziyafet sahnelerinin sıklıkla resmedildiği görülmektedir.

• 

• 

Ateşin keşfedilmesinden sonra insanlar gıdaların ısıtılarak daha yenilebilir hale geldiğini fark ettiler. Arkeologlar ilk dönemlerde geniş yeşil yapraklar ve deniz kabukları gibi doğada bulunan ürünleri insanların mutfak malzemesi olarak kullandığını tahmin ediyorlar. Arkeolojik kazılarda M.Ö 12-15 bininci yıllara ait dünyanın değişik yerlerinde çömlek kaplara rastlanmaktadır. İnsanların kendi ihtiyaçlarına göre şekil vererek forma soktuğu çömlek kaplar su geçirmezliği ve ısıya dayanıklı olmalarıyla yaprak ve deniz kabuklarından bu yönüyle daha fazla kullanışlıydı. Çömlek kaplarla birlikte görece daha sert ve kuru gıda maddeleri su içinde haşlanarak pişirilmeye ve insan gıdası olarak tüketilmeye başlanmıştır.

Çömlek kaplardan sonra ise demiri işlemeyi öğrenen insan, mutfak kültürüne ısıyı daha homojen şekilde yayan metal mutfak eşyalarını dahil etmiştir. Çömlek kaplardan metal mutfak eşyalarına kadar olan gelişim sürecinde yemek, sadece bir beslenme aracı olmaktan çıkmış, aynı gıdanın çeşitli şekillerde pişirilerek farklı damak zevklerine hitap eden, keyif verici bir kültüre dönüşmüş, gastronominin doğuşuna vesile olmuştur.

Kahramanmaraş Dulkadiroğlu döneminden günümüze kadar ulaşan 500 yıllık Anadolu’nun en eskilerinden olan bakırcılar çarşısı ile Anadolu mutfağının şekillenmesinde önemli bir katkıya sahiptir. Geleneksel bakır işçiliği tecrübesini, bugün Türkiye’nin demir-çelik ve alüminyumdan metal pişirme eşyaları sektöründe en önemli üreticisi olarak geliştiren Kahramanmaraş, ürettiği tencere, tava, cezve ve çaydanlıklar ile sadece kent mutfak kültürünün gelişimine değil tüm Türkiye ve ihracat yaptığı onlarca ülkenin de mutfak kültürünün gelişmesine katkı sağlamaya devam etmektedir.

Doğaya Saygı Duyan Bir Mutfak Kültürü

Kahramanmaraş mutfağının günümüze ulaşan geleneksel izlerinden, şehrin mutfak kültürünün sürdürülebilir gıda temini konusuna da son derece hassas yaklaştığı anlaşılmaktadır.

Kahramanmaraş’ta yoğurt ve buğdayın eşsiz karşımı olan tarhana, kurutulmuş meyve ve sebzeler soğutma sistemlerinin henüz keşfedilmediği dönemlerden itibaren bu coğrafyada bitkisel gıdaların bozulmadan muhafaza edildiği ve beslenirken tarım ürünlerinden azami fayda sağlanmaya çalışıldığının en önemli örneklerdir.

Kahramanmaraş mutfağı sadece bitkisel ürünleri değil hayvansal ürünleri de sürdürülebilir bir bakış açısıyla israf etmeyecek şekilde gelişme göstermiştir. Kelle-paçamız ve mumbar dolmamız, kent mutfağının hayvanların yenilebilir her parçasını değerlendirme ve besin amacıyla tüketilen hayvanlardan azami faydayı sağlama amacı ile nesiller boyunca devam eden keşif yolculuğunda mutfak hazinelerimiz arasında yerini almıştır. Hayvanların derisini çarık ve yemeni, yününü keçe, boynuzunu ve kemiğini bıçak ve tarak, paçadan arta kalan kafatasını bile süs eşyası olarak kullanan bir mutfak kültürü şehrimizde mevcuttur.

Mutfaklardan Endüstriye Yöresel Lezzet Yolculuğu

Kahramanmaraş’ın avantajlı coğrafi konumu en iyi şekilde kullanarak tat duyusunun tüm boyutlarına hitap eden sıradışı lezzetleri, ilin girişimci ruhuyla kent mutfaklarından çıkıp ülkenin dört bir yanına ve dünyaya açılmıştır. Bugün başta Maraş Dondurması olmak üzere Maraş Biberi, Maraş Tarhanası, Maraş Çemeni gibi eşsiz ve sıradışı lezzetlerin her biri ilde endüstriye dönüşmüş durumdadır. Kahramanmaraş gıda sanayinin başatı olan bu yöresel ürün imalathanelerinde üretilen lezzetler bugün sadece binlerce kişiye istihdam sağlamakla kalmayıp ülkenin ve dünyanın dört bir yanında ulaştığı damaklarda Maraş’tan gelen unutulmaz bir mutluluk bırakmaktadır.

Kahramanmaraş, zengin mutfak kültürüyle hem lezzet yolculuğuna çıkanlara hem de bu alanda yatırım yapmak isteyenlere önemli fırsatlar sunmaktadır.