Cancık Mağarası
Güncelleme: 17 Mart 2024
Cancık Mağarası, Kahramanmaraş’ta Ahır Dağı eteklerinde, kuzey çevre yolunun Ahır Dağı Caddesi ile kesiştiği kavşağın birkaç yüz metre kuzeyinde yükselen bir kaya kütlesinde yer alır. Tarihi kent merkezine 5 km uzaklıkta bulunan mağara bugün şehirle birleşmiş durumdadır.
Kurtuluş Harbinde Karargah Olarak Kullanılmış
Mağara hakkında bugüne kadar pek fazla araştırma yapılmamış. Hakkında tarihi kaynaklarda geçen tek bilgi Maraş Kurtuluş harbi esnasında Türkler tarafından karargah olarak kullanılması. O dönemler Cancık Mağrası’na kurulan telgraf sistemi ile Pazarcık ve Bertiz bölgeleriyle Maraş’ın iletişimi sağlanmış. Şehre hakim bir bölgede bulunması sebebiyle mağaraya kurulan ağır silahlar işgalci Fransızlar’a karşı kazanılan zaferde çok önemli bir yer teşkil etmiş.
Cancık Mağarası olarak bilinse de insan eliyle oyulmuş yapay bir mekan aslında burası. Doğal bir mağaranın insanlar tarafından genişletilmesiyle oluşturulmuş da olabilir. Ahır Dağı’nda benim bildiğim bu ölçülerde başka bir mağara olmadığından İlk seçeneğin daha olası olduğunu düşünüyorum.
Manastırları ve Kaya Mezarlarını Andıran Yapı
7-8 metre çapındaki daire şeklindeki iç bölümü Anadolu’da birçok eski yerleşim yerinde görülen Asur, Urartu ve Doğu Roma dönemlerinden kalma tek odalı kaya mezarlarını andırır. İçerde üç tane kemer formunda tamamlanamamış ya da sonradan tahrip edilmiş niş yer alır. Bu nişler mezar odaları veya mabed bölümleri olabilir.
10 m yüksekliğinde 5-6 m genişliğinde güneye bakan girişe sahip. Girişin üst tarafı kaba kesme taşlarla örülü yaklaşık 5 m çapında bugün yarısı yıkılmış kubbe ile örtülüdür. Bu yönüyle kaya mezarlarından ziyade Doğu Roma ve Haçlı Seferleri dönemlerine ait manastır ve kiliseleri andırır.
Mağaranın önündeki düzlükte antik çatı kiremitleri ve hatta kısmen bütünlüğünü koruyan kaba geometrik motifler içeren mozaik parçaları görmek mümkün.
Dış tarafta girişin doğusunda tamamlanamamış bir odacık göze çarpar. Girişin hemen aşağısında yüzlerce ton ağırlığında büyük bir kaya kütlesi girişten kopup yuvarlanmışa benziyor. Muhtemelen mağaranın ağzı eskiden bu kadar açık değildi. 1114 Maraş Depremi’nde veya bir başka büyük depremde kopmuş olmalı bu kaya. Bu depremde yıkılan ve Yesuants Manastırı olabilir mi diye uzun araştırmalar yaptım ama herhangi bir yazılı belgeye ulaşamadım. Yakın dönem seyyahları da buradan hiç bahsetmediklerine göre burası çok erken dönemde unutulmuş olmalı.
Tarihin kendisinin hazine olduğunu bilen meraklılar ile gerçek hazinenin ne olduğunu hiçbir zaman anlayamayacak olan defineciler dışında pek uğrayan yok buraya. Hemen önünde on katlı apartmanlarda 2020 yılından itibaren yükselmeye başlamış durumda.
Cancık Mağarası’na yıllardır tepelenen patikalarla herkes ulaşabilir. 400 m yakınına kadar araçlarınızla da gidebilirsiniz. Kahramanmaraş’ta birkaç saatinizi ayırarak mağaraya tırmanabilir, şehri, Sır Barajı’nı, Yavşan Yaylası’nı, Uludaz’ı, Başkonuş’u, Düldül’ü tepeden izleyebilirsiniz.
