Maraş’ta Bulunan Meçhul Fenike Heykeli
Güncelleme: 26 Eylül 2019
Sanat tarihi konusunda gelmiş geçmiş en önemli isimlerden Geroges Perrot, 1885 yılında Fransızca yayınlanan, aynı yıl İngilizce’ye çevrilen “Fenike ve Etrafında Sanat Tarihi” isimli kitabında, Maraş’ta 1881 yılında Marmier isimli bir Fransız istihkam subayı tarafından bulunan bronz heykelden bahseder.
Perrot, heykelin tarz olarak Fenike sanatını yansıttığını, kolaylıkla taşınabilecek boyutlarda ve hafif olması nedeniyle muhtemelen Fenike’de üretilip antik dönemde Maraş’a getirildiğini belirtir.
Perrot’un kitabında heykel hakkında verdiği bilgileri şöyle özetleyebiliriz:
“Beline tutturulmuş kısa etekten başka bir giysi bulunmuyor resmedilen figürde. Gövde, bacaklar ve kollar çıplak. Kuşağında küçük bir hançer asılı. Kafasında, arkadan öne doğru uzanıp, alnın ortasından ileriye doğru çıkıntı yapan ibikli bir başlık yer alıyor. Heykeltraş, Asur sanatını anımsatacak şekilde kas kütlelerine, özellikle baldırlara özen göstermiş ama kafada Ninova (Asur başkenti) etkisi görünmüyor. Elmacık kemikleri yüksek, burun düz, çene sivri ve noktalı.”
“Tüm profil çok tuhaf. Ne Yunan ne de Asurlu diyemeyeceğimiz bu figür Lübnan yakınlarında bulunan ve şu anda Louvre müzesinde sergilenen Fenike taş stelindekine çok benziyor. Ne yazık ki taş stel çok fazla yıpranmış ve Maraş’ta bulunan bronz heykel kadar keskin hatlarını koruyamamış.“
“Heykelde kolların pozisyonunu izah etmek gerçekten zor. Asıl halinde sağ elinde, ucu omuza doğru uzanan bir asa veya bir tür silah tutuyor olmalı. Sol el ise kapalı görünüyor. Ayaktaki uzantılar, ilkel bronz heykellerde olduğu gibi kalıba döküldüğü haliyle bırakılmamış. Kısa bir incelemeyle eye yardımıyla ayak altlarının düzeltildikleri ve alt uzantıların inceltilerek heykelin üzerine konulacağı yere daha sağlam oturacağı duruma getirildiği görülmektedir.”
Fransız ressam Saint-Elme Gautier’e ait farklı açılardan iki çiziminin de yer aldığı kitapta heykelin şu anda nerede olduğu belirtilmemiştir. Fransız Arkeolog Ernest Chantre, 1898 yılında yayınladığı “Batı Asya’da Arkeolojik Araştırmalar: Kapadokya Görevi” isimli kitabında, Perrot’un bilim camiasına duyurduğu ama kitabında hiç değinmediği bir bilgiyi, heykelin 97 mm yüksekliğinde olduğunu aktarmaktadır.
Fransız subayın 1881’de Maraş’ta bulduğu, fransız bir ressamın çizimini yaptığı, Fransız iki arkeoloğun detaylı bilgiler verdiği bu heykelin kitaplarda nerede olduğu belirtilmemiş. Avrupa müzeleri üzerinden yaptığım araştırmalarda da bir sonuca varamadım. Perrot’un kitabında yer alan yüzlerce benzer eserin Louvre Müzesi envanterinde kayıtlı olduğu düşünülürse bizim mechul heykelinde oralarda bir yerlerde saklı olduğunu değerlendirmek yanlış olmaz herhalde.
Georges Perrot (1832-1934)
Fransız Arkeolog. 1874’de Eski Yazıtlar Akademisi’ne seçildi. Anadolu, Kuzey Afrika, İran, Uzakdoğu ve Ortadoğu’da pek çok arkeolojik keşfe katıldı. 1861-1862’de Anadolu’da iken bulduğu “İmparator Agustus’un Vasiyetnamesi’nin Yunanca Tercümesi” en önemli keşfidir. Charles Chipiez ile birlikte yazdığı bölge bölge ayrılmış on ciltlik “Antik Dönem Sanat Tarihi” en önemli eseridir.
