Kubatlı Hanı – Pazarcık Hanobası

Güncelleme: 5 Ekim 2021

Narlı Ovasında Bir Anadolu Selçuklu Eseri

Kubatlı Hanı, Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesine bağlı Hanobası mahallesinde yer alır. Halep-Kayseri, Halep-Maraş ve Halep-Malatya kervan yollarının Antep’ten sonra Narlı Ovası’na indiği yerde bulunan han, tüm bu yolların en önemli kavşak noktasını teşkil eder. Hanobası Hanı ismiyle de bilinir.

Günümüze harap vaziyette ulaşan hanın yapımıyla ilgili herhangi bir kitabe ve arşiv belgesine ulaşılamadığından tam olarak inşa tarihi bilinmemektedir. Bölgedeki Sevdilli, Kurtpi, Kamereddin, Nurhak, Çavlı, Eshab-ı Kehf ve Kuruhan gibi diğer hanlarla birlikte Anadolu Selçuklu Devleti’nin son dönemlerinde 13. yy ortalarında yapıldığı tahmin ediliyor.

Hanobası köyünün etrafına kurulduğu, Asur Koloni çağına tarihlendiğini düşündüğüm höyüğün kuzey eteğinde yer alan han, kaba yontu taşlarla yapılmış olup sivri beşik tonoz üst örtüye sahiptir. Kubatlı Hanı, doğu batı doğrultusunda uzanan yaklaşık 9 m x 28 m ölçülerinde tek açıklıktan oluşmaktadır.

Seyahatnamelerde Kubatlı Hanı

Antakya Piskoposu Makaryus’un Halep’ten Rusya’ya uzanan yolculuğunda bu handa konakladığını biliyoruz.

1911-1912 kışında bölgeyi ziyaret eden İngiliz Seyyah W. J. Childs Maraş’tan Antep’e giderken konakladığı Kubatlı Han ve sırtını yaşlandığı höyüğü ve aşağıdaki eşsiz anlatımıyla betimlemiştir.

Gün Bazarluk’ta(Pazarcık), küçük yeşil ovada, çam ağaçlarıyla kaplı tepelerin arasından yarın beni bekleyen yokuşları gördüğüm sessiz bir handa noktalandı. Hanın arkasında tepe denilecek kadar büyük ölçülerde konik yapay bir höyük vardı. Kimsenin höyüğün geçmişi hakkında fikri yoktu. Yerde bulunan oynak taşlar, bir zamanlar burada eski harabelerin varlığına işaret ediyordu. Sürülerin höyükte yayılırken böğürmesi, hayvanların boynuna asılı zillerin tıngırtısı, batının kızıllığından doğunun morluğuna çalan tonlarıyla günbatımı, ovayı süsleyen göçebe ateşleri yolumun beni başka bir mıntıkaya ulaştırdığına işaret ediyordu. Üç günlük zorlu Zeytun macerasından sonra buradaki yaşamın zıtlığı kendisini çok açık şekilde gösteriyordu. Bu zıtlık giderek daha da artacağa benziyordu.

Cumhuriyetin ilk dönemlerine kadar tüccarlara ve yolculara hizmet eden Kubatlı Han, özellikle motorlu taşıtlar ve demiryollarındaki gelişmenin ardından, Anadolu’daki diğer Selçuklu hanları gibi zamanla fonksiyonunu yitirmiştir.

Kubatlı Hanı, köy içerisindeki konumu nedeniyle 1960’lı yıllara kadar ambar ve ağıl gibi amaçlarla kullanılmaya devam etmiş. Definecilerin ve zayıf koruma önlemlerinin neticesiyle zamanın yıpratmasıyla günümüze harabe vaziyette ulaşabilmiş.

Kubatlı Hanı Nerede

Kaynaklar

• Bilici, Z. Kenan, Anadolu Selçuklu Çağı Mirası, Mimari, 2016, Cilt 2, Sayfa 109
• Karpuz, H. & Kuş, A. & Dıvarcı, İ. & Şimşek, F. Anadolu Selçuklu Eserleri, 2008, Cilt 1, Sayfa 402
• Özkarcı, Mehmet. “Kahramanmaraş’ta Selçuklu Mimarisine Bakış,” Uluslararası Selçuklu Döneminde Maraş Sempozyumu, 2016, Sayfa 14-53
• Semerkand’dan Bosna’ya