Maraş’ta Endüstriye Dönüşen Lezzetler

Güncelleme: 27 Temmuz 2019

Akdeniz,  Güneydoğu, İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinin kesiştiği noktada bulunan Kahramanmaraş, değişik yörelerden izler taşıyan zengin bir mutfak kültürüne sahiptir. Yüzyılların birikimi ve tecrübesiyle ortaya çıkan yöresel lezzetleri fırınında, taze taze, en güzel haliyle tatmak için Kahramanmaraş’a ilk fırsatta uğramınız gerekmektedir. Yolu buralara düşmeyen damak tutkunları için Kahramanmaraşlı girişimciler bu lezzetlerin bazıları uzun çalışmalar sonucu işleyip paketleyebilmişler, diğer illere hatta yurtdışına pazarlayabilmişlerdir. Bunların bazıları bugün binlerce insanın çalıştığı, yan sanayinin geliştiği, Kahramanmaraş’ı o üründe ülkenin borsası haline getiren endüstriye dönüşmüştür. Geleneksel lezzetlerin gıda endüstrisine dönüştüğü şehir: Kahramanmaraş’ın 5 lezzeti sizlerle.

Dondurma

Kahramanmaraş denince akla ilk gelen yöresel lezzet elbette dondurmadır. Kahramanmaraşlı ustaların, ülkemizde ve yurtdışındaki birçok turistik noktada eğlenceli külah şovlarıyla pazarladıkları, Türkiye’nin sokak gösterileriyle satılan belki de tek yöresel ürünüdür aynı zamanda.  Bu yönüyle ülkemiz mutfak kültürünün yabancılar tarafından en çok bilinen lezzetleri arasında yer alır.

Eskiden keçi sütünün ve karın erimeden yetişebildiği yaz aylarının başlarında yapılabilen bu ürün günümüzde her zaman üretilebilmekte ve bulunmaktadır. Caddelerimizde yan yana dizili onlarca pastane ve kafenin neredeyse hepsi kendi dondurmasını üretmektedir. Bugün sektör, Kahramanmaraş’ta 60’ın üzerinde imalatçı firması, 5000’in üzerinde çalışanı, yurtiçi ve yurtdışındaki birçok zincir mağazası ile dev bir endüstriye dönüşmüş bulunmaktadır. Ambalaj, kuru buz, külah ve soğutma üniteleri imalatı gibi yan sanayi kuruluşları da ilimizde yer almaktadır. Yerli üreticilerin yurtdışına fabrikalar kurduğu gibi Türkiye’nin büyük gıda üreticileri de ilimize dondurma imalatı için dev yatırımlar yapmaktadırlar. Bugün bu sektör sayesinde yurtiçi ve yurtdışındaki pastaneler ve market reyonlarında Maraş dondurmasını bulmanız mümkün.

Tarhana

Türkiye’nin her yöresinde tarhana bilinir ama cips ve kuruyemiş olarak sadece Kahramanmaraş’ta tüketilir herhalde. 20 yıl öncesine kadar her Maraşlının evinde ürettiği ve ticari bir değeri olmayan bu lezzetin ünü dışarı yayılmaya başlandıkça girişimciler bu alanda da yatırım yapmaya başladılar. Günümüzde 40’a yakın imalatçı firmanın bulunduğu sektör, yurtiçi ve yurtdışı birçok yere Kahramanmaraş’ın bu sıradışı lezzetini ulaştırmakta ve rekabet ringinde patates ve mısır cipsine meydan okumaktadır.

Çerezlik Ayçekirdeği

Dünyanın en çok televizyon izleyen milletlerinden biri olduğumuza dair araştırmalara sosyal medyada ve haberlerde sık sık rastlarız. Bu araştırmalar ne kadar doğrudur bilmiyoruz. Peki Kahramanmaraş’ın ülkenin televizyon izlenme oranları artmasında büyük rol aldığını söylersek şaşırır mıydınız? Televizyonda dizi ve maç izlemeyi daha eğlenceli hale getiren, bulaştıktan sonra paket bitene kadar kurtulamadığınız, ata sporu olarak tükettiğimiz çerezlik ayçekirdeğinin büyük bölümünün ilimizde üretildiğini duyunca bize hak vereceksinizdir.

Elbistan, yaklaşık 30 yıl önce ekimine başlanan ve bugün bölgede yüzbinlerce dekar alanda binlerce çiftçi tarafında üretilen çerezlik ayçekirdeğinin ülkemizdeki merkezi haline gelmiştir. Türkiye’nin bütün kuruyemişçilerinin özellikle beyaz renk kalitesiyle tanıdığı bu çekirdek 20’ye yakın firma tarafından Elbistan’dan tüm Türkiye’ye ve başta bizim gibi bu lezzete bağımlı Kuzey Afrika, Rusya ve Doğu Avrupa olmak üzere bütün dünyaya Elbistan çekirdeği adıyla pazarlanmaktadır. Elbistan bu ürünün aynı zamanda borsası konumuna dönüşmüştür. Son yıllarda Denizli ve Amasya gibi illerde ve yurtdışında üretilen ürünlerin de Elbistan üzerinden tüm dünyaya pazarlanmaya başlandığı görülmektedir. Bu özelliğiyle ayçekirdeği, ilimizin tekstil ve metal mutfak eşyalarından sonra en çok ihracat yapan sektörü konumuna da yükselmiştir.

Kırmızı Biber

Kahramanmaraşlı acıyı sever. Acının en tatlı halini ise yüzyıllardır geleneksel yöntemlerle ürettikleri kırmızı pul biberde bulurlar. Yetişmesi için gerekli olan toprak koşulları ve kuruması için gerekli olan iklim koşulları nedeniyle başka yörelerde bu aromaya ulaşamadığından Maraş Biberi’nin namı tüm ülkeye yayılmıştır. Türkiye’nin önemli baharat firmalarının da yatırım yaptığı ilimizde 30’a yakın imalatçı firma bulunmaktadır.

Çaman

“Çaman da ne ola ki?” dediğinizi duyar gibiyim. Türkiye’nin birçok yerinde çemen adıyla bilinen meşhur acı sosa Kahramanmaraş’ta en çok tüketildiği kuzey ilçelerde “çaman” denir. Afşin, Elbistan, Ekinözü ve Nurhak’ta ilkokulundan üniversitesine kadar bütün okul kantinlerinin sabit menüsü olan ekmek arası çamanla büyüyüp ülkenin her yerine yayılan gençleri bu lezzetle buluşturmak isteyen girişimciler bugün 10’a yakın imalathanede üretim yapmakta ve tüm Türkiye’ye ürünlerini pazarlamaktadırlar.

Yakın zamana kadar geleneksel yöntemlerle üretimin yapıldığı sektörde, büyük yatırımlar yaparak tam otomatik tesislerde üretime geçen ve ülkede yaygın bilinen adıyla değil de yöresel adıyla çamanı pazarlayan firmaların ortaya çıkması da sektör adına umut vadeden gelişmelerdir.

Bugüne kadar doğrudan ihracatı yapılamayan, sadece yurtiçine satılan çaman, kim bilir belki de bu gelişmelerle Meksika’nın Tabasco, Japonların Vasabi, Almanların FBI(F…ing Burning Injection – Felaket Yakıcı İğne) sosu gibi dünyanın en çok bilinen acı sosları arasına yakın zamanda adını yazdırır.